Indie - kultura i religia
Religia
Spojrzenie na religijną różnorodność Indii samo w sobie wiele mówi o przebogatej, ale momentami również trudnej i spolaryzowanej kulturze tego kraju. Chyba nigdzie indziej na świecie społeczność skupiona w granicach jednego organizmu państwowego nie różni się tak bardzo wierzeniami i praktykami religijnymi, jak tu – na ten stan rzeczy niebagatelny wpływ miały dzieje sięgające czasów prehistorycznych.
Pierwszą oficjalną religię nad brzegi Gangesu przynieśli Ariowie ok. XVI w. p.n.e.; był to tzw. bramizm opierający się na świętych księgach („Wedach”), z których zaczerpnięto wiarę w reinkarnację i kastowy podział społeczeństwa. Wiele z jego elementów przeniknęło do hinduizmu, tu jednak wielobóstwo zastąpiła wiara w jednego boga objawiającego się w wielu postaciach. Od ok. VIII w. n.e. o rolę religii wiodącej na subkontynencie indyjskim walczyć zaczął islam przyniesiony tu przez wojska arabskie Mahmuda z Ghazni; rywalizację zakończył okres panowania kolejnych kolonizatorów, którzy aż po dwudziestolecie międzywojenne XX wieku usiłowali (nieskutecznie) wyprzeć kulturę mieszkańców kraju i zastąpić ją zwyczajami Portugalczyków, Francuzów, a przede wszystkim Brytyjczyków, których obecność odcisnęła na Indiach najbardziej widoczny ślad – po dziś dzień język angielski jest drugim najczęściej używanym językiem kraju, zaraz po urzędowym hindi.
W czasach współczesnych zdecydowana większość Hindusów pozostaje wierna hinduizmowi, a drugą co do ważności religią jest islam panujący zwłaszcza w północnych regionach kraju – w pobliżu Pakistanu odłączonego od Indii po II wojnie światowej. Wbrew powszechnym przekonaniom nie znajdziemy tu zbyt wielu buddystów: stanowią oni niespełna 1% społeczeństwa, a skupiona wokół postaci Buddy religia nie posiada w Indiach żadnej struktury formalnej.
Kultura
Podziały religijne pełnią tu o tyle szczególną rolę, iż religia od zarania dziejów odgrywa szalenie ważną rolę dla kultury całego kraju – wystarczy wspomnieć, iż literatura klasyczna niemal w całości pochodzi od wspomnianych już świętych pism, zwanych Wedami, na których podstawie w czasach starożytnych rozwijały się m.in. słynne upaniszady (teksty o charakterze religijno-filozoficznym). W kolejnych wiekach ciężar filozoficzno-światopoglądowy spoczął na literaturze buddyjskiej, rozwijającej się prężnie aż do X wieku n.e., kiedy do głosu dochodzić zaczęły języki rozmaitych grup etnicznych zamieszkujących subkontynent. Ślady tego fermentu widoczne są po dziś dzień, bowiem współczesna literatura indyjska tworzona jest nie tylko w oficjalnym języku hindi, ale również m.in. w bengalskim, urdu, orija, czy assam; wątkom historycznym, społecznym, politycznym, czy nawet komediowym towarzyszy zwykle refleksja filozoficzna skojarzona z bliską danemu twórcy religią.
Refleksje związane z wierzeniami posiadają także niebagatelny wpływ na sztuki plastyczne (zwłaszcza rzeźbę); nawet taniec pełni w Indiach rolę sakralną, opierając się na zestawie skodyfikowanych ruchów i gestów, w których widzowie bez trudu odczytać mogą odniesienia do konkretnych ustępów świętych ksiąg hinduizmu, o jakich opowiada dany spektakl.
Mówiąc o kulturze Indii nie sposób też nie wspomnieć o tzw. Bollywood – skupionym w Bombaju ośrodku kinematograficznym, który od lat 20-tych XX wieku prężnie produkuje barwne opowieści, zwykle o tematyce miłosnej, okraszone tańcem i śpiewem; w swoim kształcie bollywoodzkie dzieła przypominają estetykę musicalu, są jednak tworzone ze znacznie większym rozmachem, angażując nierzadko setki aktorów, śpiewaków i tancerzy.